KINH CIM CANG P3 -ĐẠI THỪA CHÁNH TÔNG
LÀM THẾ NÀO HÀNG PHỤC TÂM (tựa admin tạm đặt)
Phật bảo Tu-bồ-đề : Các vị Bồ-tát lớn nên như thế mà hàng phục tâm kia.
Có tất cả các loài chúng sanh hoặc loài sanh bằng trứng, hoặc loài sanh
bằng thai, hoặc sanh chỗ ẩm ướt, hoặc hóa sanh, hoặc có hình sắc, hoặc
không hình sắc, hoặc có tưởng, hoặc không tưởng, hoặc chẳng có tưởng
chẳng không tưởng, ta đều khiến vào vô dư Niết-bàn mà được diệt độ đó.
Diệt độ như thế vô lượng, vô số, vô biên chúng sanh mà thật không có
chúng sanh được diệt độ. Vì cớ sao? Này Tu-bồ-đề, nếu Bồ-tát còn có
tướng ngã, tướng nhân, tướng chúng sanh, tướng thọ giả tức chẳng phải là
Bồ-tát.
GIẢNG :
- Chín loài chúng sanh chỉ trùm tất cả chúng sanh.
- Niết-bàn nghĩa là vô sanh. Niết-bàn có hữu dư y Niết-bàn và vô dư y
Niết-bàn. Những vị chứng quả A-la-hán, được vô sanh nhưng còn thân hình
tướng thì gọi là hữu dư Niết-bàn; được Niết-bàn sau khi xả thân nghĩa là
được vô sanh sau khi không còn thân tướng thì gọi là vô dư Niết-bàn.
- Bốn tướng:
Tướng ngã: Thấy có mình thật.
Tướng nhân: Thấy có người thật.
Tướng chúng sanh: Thấy tất cả loài có thật.
Tướng thọ giả: Thấy có mạng sống tiếp nối trong một thời gian.
Đây là đến phần Phật trả lời hai câu hỏi trước của ngài Tu-bồ-đề. Câu
hỏi đầu là an trụ tâm, câu hỏi thứ hai là hàng phục tâm, nhưng khi trả
lời đức Phật đổi lại trả lời câu hỏi hàng phục tâm trước và câu hỏi an
trụ tâm sau. Trong đoạn này Phật dạy cách hàng phục tâm tức chỉ phương
pháp tu hành. Đức Phật dạy: Đối với tất cả loài chúng sanh ta đều đưa họ
vào chỗ Niết-bàn không còn hình tướng để họ được diệt độ. Diệt độ như
thế không biết bao nhiêu chúng sanh mà thật không có một chúng sanh nào
được diệt độ. Đó là hàng phục được tâm, quí vị làm được điều đó không?
Phật lại bảo tiếp: Tại sao thế? Vì nếu Bồ-tát còn một tướng ngã hay
tướng nhân, tướng chúng sanh, tướng thọ giả thì không phải là Bồ-tát.
Phật trả lời khó hiểu quá, thấy như lạc đề. Đây là chỗ chính yếu nhưng
vừa mở đầu chúng ta thấy ngỡ ngàng, chúng ta mong Phật trả lời làm sao
hàng phục tâm mà đức Phật trả lời như thế này thì làm sao hàng phục tâm
được. Tôi không nói loài sanh bằng trứng, những loài sanh chỗ ẩm ướt,
những loài sanh do biến hóa, những loài có sắc, không sắc v.v. mà chỉ
nói những loài thai sanh và trong loài sanh bằng thai, tôi hạn chế trong
loài người thôi. Chừng nào chúng ta độ tất cả loài người vào vô dư
Niết-bàn mà không thấy họ được diệt độ, chừng đó chúng ta mới hàng phục
được tâm. Vậy chừng nào chúng ta làm được việc đó? Nếu như không làm
được việc đó thì hàng phục tâm không được. Tại sao hỏi hàng phục tâm mà
Phật dạy độ chúng sanh ở ngoài? Đó là điều khó, từ xưa đến giờ chính khi
chúng tôi học, đến chỗ này chúng tôi cũng lắc đầu, điều Phật dạy rất
khó áp dụng trong việc tu hành. Nếu chúng ta hiểu theo lời theo chữ thì
sẽ có hai điểm không thể thực hiện được. Điểm thứ nhất là chúng ta thấy
Phật chưa thành Phật. Tại sao? Vì khi đức Phật thành Phật, thử hỏi tất
cả người - chỉ nói là người thôi - ở Ấn Độ, Phật đã độ được vào vô dư
Niết-bàn hết chưa? Chúng ta thấy rõ rằng lúc đó còn ngoại đạo rất nhiều,
Ngài chỉ độ một số mấy ngàn vị thôi chớ đâu phải tất cả, vậy tại sao
Ngài được thành Phật? Nếu hàng phục tâm chưa được thì làm sao thành
Phật? Điểm thứ hai là Phật dạy chúng ta làm một việc mà không bao giờ
chúng ta làm nổi. Thử hỏi tất cả quí vị cũng như chúng tôi, ai đã được
vô dư Niết-bàn? Thế mà chúng ta phải đưa tất cả chúng sanh vào vô dư
Niết-bàn, chừng đó mình mới hàng phục được tâm. Vậy đến bao giờ chúng ta
mới làm được việc đó? Chỗ mình chưa đạt tới mà Phật bảo mình độ người
đạt được chỗ đó, làm sao chúng ta làm được? Cũng như chúng ta còn dốt mà
bảo dạy tất cả người đậu tiến sĩ hết, chừng đó mới được làm quan thì
thật là vô lý. Thế nên nếu học kinh Phật, nhất là kinh Đại thừa, mà hiểu
theo chữ, theo lời thì không làm sao giải thích được.
Điểm thứ
nhất ta thấy mâu thuẫn với Phật, điểm thứ hai mâu thuẫn với chúng ta,
như thế làm sao có thể áp dụng trong việc tu hành? Nhưng đến sau này khi
tu thiền và đọc sách thiền rồi, chúng tôi mới giật mình, không ngờ mình
không hiểu lời Phật nói. Kinh nói trong chúng ta có đủ cả thập pháp
giới, đó là tứ thánh và lục phàm. Quí vị thấy có khi chúng ta phát lòng
từ bi giống như Phật, như Bồ-tát, có khi chúng ta xấu xa như con heo,
con bò, có khi chúng ta hung dữ như con cọp, con sói. Trong chúng ta có
đủ trăm thứ nghĩ, tốt xấu lẫn lộn. Thế nên mỗi một dấy niệm về người thì
đó là một chúng sanh thai sanh, một dấy niệm về chim chóc thì đó là
chúng sanh noãn sanh, một dấy niệm về con bướm, con ong thì đó là hóa
sanh, một dấy niệm về con đom đóm đó là thấp sanh, nghĩ đến hư không đó
là chúng sanh vô sắc, dấy niệm về con người có tưởng, đó là chúng sanh
có tưởng, dấy niệm buông hết vọng tưởng, buông hết cảnhững tâm tưởng đó
là chúng sanh vô tưởng. dấy niệm là sanh. Tại sao? Bởi vì khi lặng thì
không có niệm, mà niệm dấy lên là do duyên với cảnh hoặc người, hoặc
vật. Vọng thức bên trong duyên theo bóng dáng của vọng trần, cả hai phối
hợp nhau mà sanh nên gọi là chúng sanh. Mỗi một niệm dấy lên như vậy là
một chúng sanh. Những chúng sanh do niệm vừa dấy lên đó chúng ta liền
độ vào vô dư Niết-bàn. Làm sao độ? Chúng sanh đó dấy lên, ta biết chúng
sanh này giả tức nhiên nó lặng xuống chỗ không sanh và khi nó lặng xuống
không còn thấy tăm dạng nên gọi là vô dư Niết-bàn. Như thế chúng ta
thấy đức Phật độ hết chúng sanh, Ngài hàng phục được tâm, Ngài thành
Phật. Như thế mới có lý, mới đúng sự thật.
Cũng thế nếu những
vọng tưởng của chúng ta đang điên cuồng chạy ngược, chạy xuôi theo có
sắc, không sắc, có tưởng, không tưởng. theo tất cả hình tướng bên ngoài,
bây giờ chúng ta đưa nó vào vô dư Niết-bàn,vào chỗlặng lẽ không sanh
diệt, tâm chúng ta không còn loạn nữa, đó là chúng ta hàng phục được
tâm. Hiểu như vậy chúng ta mới tu được. Như thế chúng ta mới thấy rõ đức
Phật thành Phật trong khi tất cả chúng sanh vẫn còn. Ngài hàng phục
được tâm của Ngài nên mới được đến chỗ Vô thượng Chánh đẳng Chánh giác.
Như bây giờ chúng ta vừa phát tâm tu thì chúng ta cũng hàng phục như
vậy, lần lần tâm an định chúng ta mới tiến bộ được. Nếu cứ lo độ chúng
sanh ở ngoài trong khi chính mình chưa độ được mình thì độ được ai?
Hiểu như vậy rồi chúng ta thấy kinh Phật rất cao siêu, lời lẽ diễn tả
những hình ảnh mà chúng ta không hiểu là những hình ảnh đó quy về mình
rồi chúng ta cứ tưởng là việc bên ngoài. Khi chúng ta tưởng như thế
chúng ta sẽ thối chí không biết làm sao thực hành. Thế nên ngày xưa
chính tôi đã từng nói rằng: Kinh Đại thừa chắc chỉ để trên gác thờ,
không thể áp dụng trong việc tu hành, nhưng nay chúng ta hiểu rõ rồi,
mới thấy chính đoạn này trả lời rất sát câu hỏi của ngài Tu-bồ-đề. Ngài
Tu-bồ-đề hỏi làm sao hàng phục được tâm? Phật dạy: Một niệm dấy lên là
một chúng sanh, đưa những niệm đó vào chỗ vô sanh là hàng phục tâm. Đây
là tự tánh chúng sanh thệ nguyện độ. Rõ ràng là Phật trả lời việc hàng
phục tâm. Nếu nói độ tất cả chúng sanh thì ta thấy như là người hỏi việc
bên trong mà Phật trả lời việc bên ngoài, không dính dáng gì với nhau.
Nhưng ở đây, chúng ta đã thấy rõ ý nghĩa độ tất cả chúng sanh, đó là đưa
tất cả niệm vào chỗ không còn sanh diệt. Khi nào thực hành quí vị mới
thấy rõ. Một niệm dấy lên nghĩ về người, chúng ta liền nói niệm đó giả
dối không thật, không theo. Khi biết nó giả, ta không theo thì nó lặng
xuống, lặng xuống chỗ không còn thấy tướng mạo, đó là vô dư Niết-bàn.
Không sanh là Niết-bàn, không còn tướng mạo là vô dư . Bao nhiêu niệm
đều đưa vào đó nên nói độ tất cả chúng sanh mà không thấy có chúng sanh
nào được diệt độ, nghĩa là đưa tất cả vào đó hết mà không còn thấy có
một người nào hay một niệm nào thật. Quí vị thấy thật là khó, khó ngay ở
buổi đầu.
Thế nên Phật nói tiếp: Vì cớ sao? Này Tu-bồ-đề!Nếu
Bồ-tát còn tướng ngã, tướng nhân, tướng chúng sanh, tướng thọ giả, thì
không phải là Bồ-tát. Tại sao vậy? Bởi vì một niệm dấy lên tức là có
chấp ngã trong đó. Quí vị nhớ từ cái chấp ngã của Đại thừa đi lần đến
chấp ngã sâu kín vi tế của Thiền tông. Hai cái tương ưng nhau. Chấp ngã
của Đại thừa là chấp thân làm ngã và chấp tâm làm ngã. Từ cái chấp thân,
tâm làm ngã đến niệm dấy lên chấp niệm đó là mình, đó cũng là chấp ngã.
Niệm dấy lên cho là mình nghĩ, đó là chấp ngã. Tại sao? Dấy niệm là suy
nghĩ về người, suy nghĩ về cảnh, thử hỏi ai nghĩ, ai nghĩ về người, ai
nghĩ về cảnh? Thô thì chấp thân này, tế thì chấp một niệm, vì vậy còn
thấy một niệm thật là còn có tướng ngã, tướng nhân, tướng chúng sanh,
tướng thọ giả; nếu đưa hết những niệm vào vô dư Niết-bàn rồi thì đâu còn
tướng ngã, tướng nhân, tướng chúng sanh, tướng thọ giả. Người làm được
như vậy, đức Phật nói: Đó là Bồ-tát độ chúng sanh.
Quí vị thấy
mỗi ngày chúng ta ngồi ở tảng đá chơi, hoặc ngồi ở trước hành lang nhà,
hoặc ngồi trong vườn, nếu chúng ta cứ lo độ chúng sanh như vậy, nghĩa là
mỗi chúng sanh dấy lên chúng ta đưa vào vô dư Niết-bàn, đó cũng là
Bồ-tát độ chúng sanh rồi. Tại sao gọi là Bồ-tát? Vì Bồ-tát là một chúng
hữu tình giác ngộ và đem sở giác của mình giáo hóa kẻ khác, tức là tự
giác và giác tha. Niệm dấy lên chúng ta biết nó là hư giả, đó là giác;
giác rồi đưa nó vào chỗ vô sanh, đó là độ chúng sanh. Như vậy quí vị
thấy giờ nào mà không độ chúng sanh? Chúng ta độ chúng sanh đó thì sẽ đi
đến chỗ an trụ Niết-bàn. Tóm lại đức Phật chủ yếu dạy chúng ta đối với
tất cả niệm khởi về người về vật v.v. muôn ngàn hình tướng đều cho lặng
xuống hết, lặng vào chỗ không còn sanh diệt, khi đó là hàng phục tâm.
Tâm chúng ta không còn loạn động nữa, mà hết loạn động tức là chúng ta
hàng phục được tâm thuần thục. Như thế câu trả lời rất là xác đáng. Và
như vậy mới hết tướng ngã, tướng nhân, tướng chúng sanh, tướng thọ giả.
Hiện giờ có nhiều người không hiểu, cho thân này là ngã nên bảo: "Thôi
tôi xả thân, tôi không nghĩ gì đến tôi hết, tôi bố thí tất cả thức ăn,
thức mặc, cái gì tôi cũng không kể", nhưng niệm của họ vẫn còn khởi thì
cái xả đó vẫn chưa sạch. Tỉ dụ cứ nghĩ ta là người bố thí, ta là người
nhẫn nhục tức là còn ngã chớ gì? Cho nên còn một niệmlà còn ngã, cái ngã
tế nhị như vậy. Thành ra có nhiều người làm việc coi như xả ngã mà
chính là nuôi cái ngã thêm to, đó là cái ngã vọng tưởng ở tâm. Thế nên
khi hiểu rồi quí vị mới thấy ở đây đức Phật bảo: Độ tất cả chúng sanh mà
không thấy có một chúng sanh nào được diệt độ. Tại sao? Vì nếu Bồ-tát
còn bốn tướng đó không phải là Bồ-tát. Còn bốn tướng là còn dấy niệm
thấy có mình tức có ngã, mà có ngã tức là có nhân, có chúng sanh, có thọ
giả. Có dấy niệm mới chấp, mới nghĩ ta phải người quấy, mới thấy ta hay
người dở v.v.nếu không dấy niệm thì chấp cái gì? Đó là chỗ cứu kính
trong việc tu hành. Hiểu được rồi chúng ta thấy rõ ràng vừa bước vào
đoạn thứ nhất là đã biết được phương pháp tu hành.
https://www.facebook.com/baihoc.nhathien/posts/809736832418389:0