Chọn gạch hay đá

Chọn gạch hay đá

* * * * * * * * * * *

Truyền thuyết kể rằng, Lão Tử cưỡi trâu xanh qua ải Hàm Cốc, khi đến phủ nha Hàm Cốc, ngài đã lưu lại cho phủ doãn 5000 chữ" Đạo đức kinh".

Lúc bấy giờ, một cụ già tóc bạn da hồng hào huênh hoang đến phủ tìm ngài.

Sau khi chào hỏi, cụ già bảo lão tử:" Nghe nói ngài đây uyên bác đa tài, lão tôi xin được thỉnh giáo đôi điều".

Ông cụ đắc ý nói tiếp:"Ta sống đến nay đã 106 tuổi. Nói thật, tù lúc nhỏ đến giờ , ta chỉ biết chơi bời lêu lổng. Người cùng tuổi với ta đều đã lần lượt ra đi, họ khai khẩn trăm mẫu ruộng lớn, nhưng lại không có mảnh đất bằng cái chiếu cỏn con, xây Vạn Lí Trường Thành mà lại chưa một lần rầm rập võng lớn cờ hoa, dựng nhà cao cửa rộng mà lại nằm dưới mồ chôn nơi hoang vắng. Còn ta ư, tuy cả đời không trồng trọt chẳng gặt hái, còn ăn ngủ cốc sống qua ngày; tuy chưa từng động đến viên gạch miếng ngói, nhưng vẫn trú nơi tránh được gió che được mưa. Thưa ngài, có phải giờ đây ta sẽ cười nhạo họ, những kẻ cả đời vất vả lao nhọc, để đổi lấy cái chết sớm kia chăng?".

Lão tử nghe xong, khẽ mỉm cười, bảo phủ doãn:" Xin tìm hộ một viên gạch và một hòn đá đến đây".

Sau đó Lão tử đặt chúng trước mặt ông lão kia, rồi hỏi:"Nếu chỉ được chọn một, cũ sẽ chọn thứ nào?".

Ông lão đắc ý cầm lấy viên gạch, bảo:" Lão tất nhiên sẽ chọn viên gạch".

Lão tử vừa đưa tay vuốt bộ râu trắng muốt vừa hỏi:"Tại sao?".

Ông cụ chỉ vào hòn đá, nói:"Hòn đá này không góc không cạnh, hỏi có tác dụng chi? Còn viên gạch ta sẽ dùng được."

Lão tử lại hỏi những người đang đứng xem chung quanh:"Mọi người chọn đá hay gạch?". Ai nấy đều nhao nhao lấy gạch bỏ đá.

Ngài lại quay đầu sang hỏi ông cụ:"Tuổi thọ của đá dài hơn, hay tuổi thọ của gạch dài hơn?".

"Tất nhiên là đá". Ông cụ đáp.

Lão tử cười nói:" Đá dài tuổi thọ nhưng không ai chọn nó, còn gạch tuy tuổi thọ ngắn hơn, nhưng mọi người lại chọn nó, chẳng qua chỉ do hữu dụng và vô dụng mà ra".

Nghe lời dạy của Lão Tử, ông lão đã ngộ ra điều hoài nghi trong lòng.

*Trải Nghiệm:
Vạn vật trong trời đất là thế. Tuổi thọ tuy ngắn, nhưng nếu hữu ích, thiên hạ sẽ chọn, có nghĩa là "ngắn nhưng không ngắn"; ngược lại, tuổi thọ tuy dài, nhưng nếu vô dụng, thiên hạ sẽ loại bỏ, chẳng ai màng tới, cũng có nghĩa là" dài mà không dài".

(Việt Thư dịch)